Gino Mattheeuws legt uit hoe je zinvol eucharistie kan vieren in tijden van corona.
#Welk gevolg hebben coronaregels op het vieren van de liturgie?
Door de coronamaatregelen vieren we nu anders liturgie dan we gewoon zijn. De regels ontzeggen ons wat we vroeger vanzelfsprekend vonden: we moeten op voldoende afstand van elkaar zitten, we mogen niet zingen, we moeten een mondmasker dragen, we mogen elkaar niet aanraken, er is geen drankje of gezellig samenzijn achteraf, de communie gebeurt onder strikte hygiënische voorwaarden.
# Is onze liturgie nu niet te sober door al die maatregelen?
Er zijn gelovigen die houden van een sobere liturgie, waar hen niet van alles en nog wat gevraagd wordt te doen: briefjes schrijven waarop ze een wens moeten uitdrukken, in de handen klappen, zingen, … Voor hen gaat het er in onze zondagse eucharistieviering soms te druk aan toe. Zeker tijdens gemeenschapsvieringen, familievieringen, gezinsvieringen waar kinderen heen en weer lopen, tal van actoren in de weer zijn, een grote drukte heerst omdat nog vlak voor of tijdens de viering allerlei afspraken gemaakt dienen te worden, een haast verplicht nablijven voor een aperitief of koffie na de viering, … En inderdaad, in de coronaliturgie valt dit alles weg en dat is soms een ware verademing. De zogenaamde “gestripte viering” is voor bepaalde gelovigen een positieve evolutie.
Een meer sobere liturgie is niet synoniem aan een slechte liturgie!
#Welke elementen mogen we niet zomaar onder de mat schuiven?
Ik denk aan volgende elementen die bij het vieren extra aandacht verdienen.
- Laat als voorganger de viering zo vlot mogelijk verlopen. Maak op voorhand afspraken met de stewards, koster, organist, eventuele cantor, … Afspraken maken tijdens de viering valt nu nog meer op dan anders! Als alles op een rustige manier verloopt, is dat heilzaam voor de aanwezige gelovigen en de voorganger.
- Bouw meer stiltemomenten in tijdens de viering. Dat kan bij de Kyrie, na de homilie en na de communie. Het schept een biddende sfeer. Leg wat meer nadruk op de gebedsstilte van de voorganger na het “laat ons bidden”, bij het openingsgebed en het gebed na de communie.
- Onze vieringen staan bol van de woorden! We starten met een uitgebreid welkomstwoord, met een bespreking van de thematiek van de viering/lezingen, uitgebreide kyrie-litanieën, ellenlange voorbede en zo meer, en dan nog eens overgoten met een “moraliserend sausje”. Een liturgie waar de woorden van de voorganger wat ‘op dieet staan’ kan er enkel en alleen toe bijdragen dat het ware woord van Christus meer tot zijn recht komt!
- Geef het orgel een centrale plaats. Er bestaat een schat aan prachtige liturgische orgelmuziek. Deze muziek kan je ziel verheffen, en helpt je opnieuw in relatie te treden met Christus. Waar geen orgel of organist aanwezig is, kan je op eenvoudige manier muziek streamen via bluetooth vanaf je smartphone naar een speaker set.
- Muziek behoort tot “het Schone” dat leidt tot God. De liturgie zelf zit vol schoonheid en de wijze waarop je als voorganger of actor een handelingen stelt, helpt gelovigen dichter bij God te komen. Dat kan door controle over de netheid van het kerkgebouw, hoe je de altaarruimte opstelt, de properheid van de gewaden, de liturgische boeken, het linnen, de bloemen en de kaarsen. Alles is van belang!
Zo kan je op een sterkere manier actief deelnemen aan de viering, hoe contradictorisch dit ook klinkt.
Als straks alles terug normaal is, kunnen wij dankzij de crisis onze vieringen intenser beleven
We kunnen ons bewuster worden van wat we werkelijk vieren: de ontmoeting met de Verrezen Christus.
#Praktische tips
Tot slot wil ik nog enkele praktische tips meegeven die kunnen helpen om dieper de eucharistie te beleven.
- de cantor of voorzanger kan best gezien worden, en staat bij voorkeur vooraan.
- aandacht voor goede lectoren en een goede tekstzegging van de lezingen is altijd belangrijk.
- Je kan een deel van de stoelen weg halen en ze als archipels of eilandjes voor de verschillende bubbels in de kerk plaatsen. Of je kan ze laten staan zoals voorheen en daarbij duidelijke tekens aanbrengen dat mensen goed weten waar ze wel of niet mogen zitten.
- de stewards treden niet op als politieagenten, maar zijn onthalend en hebben aandacht voor de participanten.
- nodig mensen uit om vooraan te komen zitten en zo geleidelijk de kerk op te vullen.
- laat als voorganger de gemeenschap symbolisch aanvoelen dat zijzelf het eerste onderwerp van het vieren zijn. Dit kan je door je op bepaalde momenten van de viering in dezelfde blikrichting van de gemeenschap te plaatsen (richting het kruis of het koor). Dit kan tijdens de Kyrie-litanie, het openingsgebed, het Onze Vader, het gebed na de communie. Het is geen terugkeer naar de tijd voor het concilie, maar het helpt om de plaats van de voorganger temidden de gemeenschap symbolisch uit te drukken.
- een processie met het Evangeliarium is aangewezen.
- verzorg de homilie en maak ze niet langer dan 8 minuten!
- maak gebedsintenties persoonlijk.
- ontsmettingsgel is onontbeerlijk maar laat ze niet tijdens de viering op het altaar staan.
- bedek het brood en de beker tijdens de Tafeldienst.
- promoot grotere afwisseling tussen zitten en staan. Onze liturgische vieringen zijn jammer genoeg vaak een zittend gebeuren, terwijl de liturgische houding bij uitstek de staande houding is.
- Nodig te mensen uit elkaar op afstand de vrede te wensen, door een handgebaar, een benadrukte blik, … Dit gebaar wint aan intensiteit.
- laat tijdens de communie mensen naar voor komen, wat een belangrijke vorm van liturgische beweging is.
- vlucht als voorganger niet weg na de viering, maar begroet mensen vanop afstand en luister naar hen.
- misschien kan je aan het begin van de viering mensen de kans bieden iets persoonlijks te delen. De gemeenschap kan dit dan meedragen in het gebed.
- verander niet zomaar om het even wat van de liturgie
Als je een uitgebreide versie van dit artikel wil lezen, download dan hier de PDF